TÜKENMİŞLİK SENDROMU: SİZ DE TÜKENDİNİZ Mİ?

Tükenmişlik sendromu, stres altındaki kişinin yorgunluk, hayal kırıklığı ve işi bırakma isteği ile karakterize durumunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

 Kişisel kaynakların sona dayandığı, sürekli ümitsizlik ve negativizmin baskın olduğu enerjinin tükenişi durumunu ifade eder.

Tükenmişlik hissi yaşamın değişik evrelerinde ortaya çıkabilir.

FİZİKSEL TÜKENMİŞLİK BELİRTİLERİ


Kronik yorgunluk, güçsüzlük, enerji kaybı, baş ağrıları, bulantı, kramplar, bel ağrısı, uyku bozuklukları gibi değişik sorun ve yakınmaları içerir.

DUYGUSAL TÜKENMİŞLİK BULGULARI

Duygusal tükenme, çoğunlukla bireyde diğer insanlara yardım ederken, istenen psikolojik ve duygusal taleplerin aşırılığı yüzünden ortaya çıkan bitkinlik durumunu ifade eder.

1Depresif duygulanım, kendini desteksiz ve güvensiz hissetme, ümitsizlik, evde gerginliğin artışı, kızgınlık, huzursuzluk, mutsuzluk gibi negatif duygulanımlarda artış, nezaket, saygı ve dostluk gibi olumlu duygulanımlarda azalma içermektedir.

ZİHİNSEL TÜKENMİŞLİK BULGULARI

Doyumsuzluk, kendine, işine ve genel olarak yaşama karşı olumsuz tutumları kapsar.

2Tükenmişlik sendromu ilerledikçe işi önemsememe ve işi bırakma, gibi davranışlar görülür.

DUYARSIZLAŞMA

Çalışanların hizmet verdikleri kişilere birer nesne gibi davranması, küçültücü sözler sarfetmesi, umursamaz, alaycı bir tutum sergilemeleridir. Aslında bu davranışların altında bir yabancılaşma duygusu ve savunma mekanizması yatmaktadır.

KİŞİSEL BAŞARIDA DÜŞME

Zamanla işle ilgili çeşitli olaylarda kendini yetersiz algılama ve işyerinde karşılaşılan kişilerle olan ilişkilerde de başarısızlık duygusu baş gösterir.

 Harcadığı çabanın boşa gitmesi ve suçluluk duygusu çalışanın iş motivasyonunu düşürerek başarı için gerekli davranışları gerçekleştirmesini engeller.

TÜKENMİŞLİĞİN BAŞLICA NEDENLERİ

3SOSYAL DESTEĞİN OLMAMASI/YETERSİZLİĞİ,

1 KİŞİLERE ULAŞAMAYACAĞI HEDEFLER KONMASI,

2FAZLA İŞ YÜKÜ,

3ÇEVRESİNDEKİ KİŞİLERİN MOTİVASYONLARININ DÜŞÜK OLMASI,

4KİŞİNİN KARAKTERİYLE YAPTIĞI İŞİN UYUŞMAMASI.

Genç, bekar, çocuksuz bireylerde, evli, yaşlı ve çocuklu bireylere göre;

üniversite mezunlarında üniversite mezunu olmayanlara göre,

iş deneyimi birkaç yıllık olanlarda bir yıldan az ve beş yıldan uzun süredir çalışanlara göre

 daha yüksek düzeyde tükenmişliğe rastlanmıştır.
Cinsiyet konusundaki çalışmalar anlamlı bir fark göstermezken,

kişilik ve beklentilerle ilgili faktörlerin tükenmişlikle yakından ilgili olabileceği sonuçlarını vermiştir.

Dıştan denetim odaklı kişilerde, çalıştıkları kurum, meslekleri ve kişisel yeterlilikleriyle ilgili karşılanması zor beklentilere sahip olan kişilerde daha fazla tükenmişlik olgusuna rastlanmaktadır.

AİLE HAYATINDA TÜKENMİŞLİK

Her iki eşin de çalıştığı ailelerde aile bireyleri arasındaki ilişkinin niteliği ile tükenmişlik arasında korelasyon bulunmuştur.

Meslekli rollerle aile rolleri arasında bocalayan ve her iki alan arasında doyurucu bir denge kuramayan kişilerde tükenmişliğe daha sık rastlanmaktadır.

Diğer yandan, evlilik ve aile hayatından alınan doyumun yüksek olması ve aile yapısının olumlu olarak algılanması tükenmişlik düzeyini azaltmaktadır.

SOSYAL DESTEK

Tükenmişlikle sosyal destek arasındaki ilişki incelendiğinde, sosyal desteğin tükenmişliğe karşı bir tampon görevi gördüğüne işaret etmektedir. Sosyal destek kaynaklarından yararlanmak tükenmişliği azaltan, sosyal destek kaynaklarından yoksun olmak ise tükenmişliği arttıran bir faktör olarak bulunmuştur.

Yakın, devamlı, ulaşılabilir bir aile ve dost çevresine sahip olmanın, bireye güven veren ve destekleyen nitelik taşıdığı için tükenmişlik riskini azalttığı görülmektedir.

YÖNETİCİLERE DÜŞEN GÖREVLER

* Zor işleri eşit olarak dağıtarak yükün aynı kişiler üzerinde birikmesini engellemek,

* Zor işlerin dönüşümlü olarak yapılmasını sağlamak,

* Gün içerisinde iş harici aktiviteler için zaman ayarlamak (örn.:okumak),

* Yarım gün çalışmayı desteklemek bu yöntemle insan kaynakları ve esneklik artar,

* Çalışanlara yeni programlar oluşturması için olanak tanımak.

“SİZ VARSANIZ

HER ŞEY VAR

SİZ YOKSANIZ

 DERTLERDE

ZEVKLERDE

YOOK”

Halit ÖZKAN