İnsanlar, etik dışı davranışlarını hatırlamakta zorlanma eğilimindedir. Bir grup araştırmacı, etik olmayan anılar ile diğer anılar arasındaki hatırlama farklarını anlamak için çeşitli deneyler gerçekleştirdi. Bu deneyler, gönüllülerle yapılan çalışmalar sonucunda, etik dışı davranışların hatırlanmasında daha düşük bir başarı oranı olduğunu ortaya koydu.
Araştırmacılar, bulgularını ve bu hatırlama tutarsızlıklarının olası nedenlerini bilimsel bir platformda yayımladı. İnsanların, gurur duymadıkları davranışları hatırlarken belirgin bir bulanıklık yaşadığını gözlemlediler ve bu duruma “etik unutkanlık” adını verdiler. Bu fenomeni anlamak için yapılan dokuz farklı deneyden bazıları şöyle özetlenebilir:
Bir deneyde, 343 gönüllüden etik ve etik dışı davranışlarına dair anılarını yazmaları ve ardından bir anket doldurmaları istendi. Sonuçlar, etik davranışlara dair anıların çok daha canlı ve ayrıntılı olduğunu gösterdi.
Başka bir deneyde, katılımcılar para ödüllü ve hile yapmanın kolay olduğu bir teste katıldı, aynı gün bir akşam yemeği etkinliğine de dahil oldular. Testten üç hafta sonra yapılan ankette, hile yapmayanların hem test hem de yemekle ilgili anıları benzer netlikteyken, hile yapanların yemeğe dair detayları testten daha iyi hatırladığı belirlendi.
Etik dışı davranışları unutma eğilimi deneylerle kanıtlandıktan sonra, araştırmacılar bu durumun etik dışı davranışları nasıl etkilediğini sorguladı. 230 öğrencinin katıldığı bir deneyde, katılımcılar iki farklı şekilde tasarlanmış bir zar atma oyunu oynadı: Birinde hile teşvik edilirken, diğerinde hileye karşı caydırıcı bir tutum vardı. Üç gün sonra, aynı katılımcılar hile yapmanın kolay olduğu bir kelime bulma oyununa katıldı. İlk oyunda hile yapıp bunu daha az hatırlayanların, ikinci oyunda daha fazla hile yaptığı gözlendi.
Peki, başkalarının etik dışı davranışlarını da unutuyor muyuz? Hayır. Deneyler, hafıza zayıflığının yalnızca kendi etik dışı davranışlarımız için geçerli olduğunu, başkalarının etik dışı davranışlarını hatırlamada sorun yaşanmadığını gösterdi.
Sonuç olarak, insanlar etik dışı davranışlarını unutmaya, etik davranışlarını ise canlı bir şekilde hatırlamaya eğilimlidir. Araştırmacılar, bu eğilimin, insanların olumlu bir benlik algısını koruma ve güçlendirme ihtiyacından kaynaklandığını öne sürüyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Güzel Sözler - Özlü Sözler - Anlamlı Sözler - Deneme Yazıları Makale